War Department 70033 / NS 162
Info over de locomotief:

Ter voorbereiding van een invasie in Europa en andere operaties wereldwijd lieten het Amerikaanse leger (United States Army Transportation Corps) en het Britse War Department tijdens de Tweede Wereldoorlog gezamenlijk ongeveer 4500 diesel- en stoomlocomotieven bouwen. De oorlogslocomotieven werden goedkoop en simpel gebouwd. Hierdoor konden de locomotieven in hoog tempo worden gebouwd. Veel locomotieven waren van slechte kwaliteit, omdat ze niet lang mee hoefden te gaan. Op D-Day, 6 juni 1944, landen de geallieerde troepen in Normandië, Frankrijk. Op D-Day, en later tijdens de oorlog, werden ongeveer 3000 Amerikaanse en Engelse diesel- en stoomlocomotieven naar het Europese vasteland gebracht. Op 5 mei 1945 werd het Nederlandse vasteland door de geallieerden bevrijd van de Duitsers. Op 11 juni werden de Waddeneilanden ook bevrijd.

Duizenden goederenwagons, locomotieven, rijtuigen en treinstellen werden tijdens de oorlog naar het oosten afgevoerd of raakten ernstig beschadigd. Ook was veel infrastructuur op veel plekken vernietigd. De Nederlandsche Spoorwegen schatte de totale oorlogsschade op 522,5 miljoen gulden. NS maakte meerdere reizen naar het oosten om Nederlandse treinen terug te zoeken die nog bruikbaar waren. Nadat de Tweede Wereldoorlog ten einde was gekomen, belandde veel overtollig Amerikaans en Brits oorlogsspoormaterieel op grote legerdumps in Europa. Hier konden de Europese spoorwegmaatschappijen materieel kopen of huren om hun spoornetwerk weer op te bouwen. NS kocht en huurde een groot aantal locomotieven om zo de treindiensten weer op te bouwen. NS en enkele andere bedrijven in Nederland namen rond de 400 diesel- en stoomlocomotieven over uit de legerdumps. Van deze locomotieven zijn de NS 164, NS 620, NS 2019, NS 8811, USATC 4389, WD 70033, WD 70269 en de WD 73755 bewaard of gereconstrueerd. Daarnaast kocht en huurde NS ook locomotieven uit andere landen in Europa, waaronder West-Duitsland. De NS 7853 is een reconstructie van een Zwitserse locomotiefserie die na de oorlog drie jaar in Nederland heeft gereden. Het overgrote deel van de locomotieven werd binnen tien jaar, toen nieuw materieel beschikbaar was, weer buiten dienst gesteld. In de eerste jaren na de oorlog werden door een gebrek aan rijtuigen goederenwagons ingezet voor reizigersvervoer. Ook werden bussen en legertrucks ingezet als vervanging van de treindienst.

In 1941 werden twintig diesellocomotieven gebouwd door Andrew Barclay Sons & Co en Drewry Cars. De locomotieven kregen de nummers 70029 t/m 70048. Hoewel de locomotieven de nummers 70029 t/m 70048 kregen, werd het 700-gedeelte van het nummer niet op de locomotieven geschilderd. De locs waren bedoeld voor rangeerwerk in Engelse munitiedepots. Tijdens de oorlog werden vijf locomotieven van de serie naar het Midden-Oosten gestuurd. In juni 1944 werden de andere vijftien locomotieven (waaronder de War Department 70033) verscheept naar Normandië om aan het vaste land te worden gebracht tijdens de oorlog. De simpel te bedienen en technisch eenvoudige locomotieven werden in Europa gebruikt voor het rijden van goederentreinen en legertreinen. Na de oorlog toonde de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij interesse voor vijf locomotieven die na de oorlog in Nijmegen stonden opgesteld. Door de lage snelheid van 28 km/u werden de locomotieven uiteindelijk niet bij de WSM in dienst gesteld. Voor de Nederlandsche Tramweg Maatschappij (NTM) in Friesland was de lage snelheid geen probleem. In 1946 nam de NTM de WD 70029, WD 70033, WD 70040, WD 70041 en de WD 70045 over. Bij de NTM behielden ze hun zwarte oorlogskleur en nummers. De locomotieven werden niet voorzien van tramstoot- en trekwerk. Hierdoor konden de locomotieven niet koppelen met de goederentramwagons van de NTM. Door middel van speciale koppelwagons van de NTM konden de locomotieven wel de tramwagons trekken. Van deze koppelwagons zijn de K9 (uit 1916) en de K16 (uit 1924) bewaard. De NTM vervoerde vooral veel goederenwagons van NS via hun tramnetwerk, met deze wagons konden de locomotieven wel koppelen. De locomotieven werden op het tramnetwerk van de NTM ingezet in Friesland en aangrenzende gebieden. Ze waren vooral te zien op de lijn Steenwijk – Frederiksoord – Noordwolde – Hijkersmilde.

Tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog beleefden de (stoom)trams, door de schaarste aan olie en benzine, een korte opleving. De NTM beëindigde in 1947 en 1948 het reizigersvervoer op haar tramlijnen. Een groot deel van de rijtuigen werd overgenomen door de Nederlandsche Spoorwegen en elders in Nederland ingezet. Nadat de NTM het reizigersvervoer op de tramlijnen beëindigde, nam NS de exploitatie van het goederenvervoer over. Hiervoor nam NS een deel van de locomotieven en goederenwagons van de NTM over. Het materieel dat NS niet overnam, werd in 1947 en 1948 door de NTM terzijde gesteld. In 1949 nam de NTM de overgebleven spoorlijnen weer over van de NS; het materieel bleef echter wel eigendom van de NS. Nadat NS de WD 70029, WD 70033, WD 70040, WD 70041 en de WD 70045 in 1947 overnam kregen de locomotieven respectievelijk de NS-nummers 161 t/m 165. De locomotieven werden geschilderd in de donkergroene NS-huisstijl. De overgebleven 162, 164 en de 165 werden in 1957 vervangen door diesellocomotieven van de serie 451 t/m 460. Van die serie is de 451 bij de Museum Buurtspoorweg bewaard gebleven. NS verkocht de 162, 164 en de 165 aan particuliere bedrijven.

Na hun NS-loopbaan werden de 162 en de 164 verkocht aan de Nederlandsche Steenkolenmijnen Willem-Sophia. De 162 keeg het nummer D2 en de 164 het nummer D3. Om onder de kolenlaadinstallaties te passen werden de daken van de machinistenhuizen plat gemaakt. Hier bleven ze rijden tot het sluiten van de mijn in 1970. De 162 en 164 verhuisden daarna naar een vuilstort in België. De 164 stond haar onderdelen af aan de 162, waarna de 164 werd gesloopt. Nadat de 162 kapotging werd de 162 als een monument geplaatst en te koop gezet. De totaal oranje gemaakte 162 heeft zo ongeveer 20 jaar in het Belgische Aartselaar gestaan.

Eind jaren '80 werd de 162 bij de Belgische aannemer Van den Bossche door spoorwegliefhebbers gevonden. Nadat de aannemer failliet was gegaan, werd de locomotief te koop gezet. De motor van de locomotief, die tevens nog origineel was, was vastgelopen. Begin jaren '90 was het hele bedrijf en de andere locomotieven die te koop stonden verdwenen. Enkel de 162 stond nog als monument ter herinnering aan de Belgische aannemer. Tevens stond de locomotief nog te koop. De vrijwilligers van STIchting tot Behoud van Af te voeren Nederlands Spoorwegmaterieel (STIBANS) waren jaren bezig om de locomotieven te proberen te kopen. In 1996 slaagden vrijwilligers van STIBANS erin de 162 te kopen en terug naar Nederland te halen. De locomotief was compleet versleten en de restauratie lijkt een duur project te worden. De NS 162 is de enige locomotief van de NS-serie 161 t/m 165 die is overgebleven. Met veel hulp van Nederlandse partijen en uit Engeland, waar meer locomotieven van het type zijn bewaard, werd gewerkt aan de restauratie. Verschillende onderdelen van de locomotief werden naar Engeland gestuurd, waar men meer ervaring had met de locomotiefserie. In 2003 kocht de Buckinghamshire Railway Centre in Engeland de WD 70034 om te gebruiken als onderdelenleverancier van de 162 van Stichting 162.

In 2005 werd de WD 70031 van de Engelse Avon Valley Railway door STIBANS als onderdelenleverancier gekocht. In 2009 ging STIBANS op in het Spoorwegmuseum. De Mat'36 252, 1010 en de Pec 8502 van STIBANS werden opgenomen in de collectie van het Spoorwegmuseum. Het Spoorwegmuseum had geen interesse in de NS 162. Hierom werd het besluit genomen om voor de NS 162 en plukloc WD 70031 de Stichting 162 op te richten. Het stichtingsbestuur was op zoek naar een vaste plek voor het materieel van de stichting. Doordat de NS 162 op de (voormalige) tramlijnen van de NTM heeft gereden, is de Museumstoomtram Hoorn - Medemblik historisch gezien de meest geschikte plek. De SHM heeft een grote hoeveelheid locomotieven, rijtuigen en goederenwagons van de NTM in haar collectie. Met een deel van het materieel heeft de serie NS 160 vroeger ook nog samengereden. Tevens laat de NS 162 in zowel zijn zwarte War Department-kleuren als in NS-groen een mooi beeld zien van de naoorlogse nadagen van het tramnetwerk van de NTM. De SHM had, vanwege de grote historische relevantie, erg veel interesse in de NS 162. Eind 2011 verhuisde de NS 162, in de zwarte War Department-kleuren, naar de SHM in Hoorn. In 2012 lukte het om de 162, in de kleurstelling van de War Department 70033, weer rijvaardig op de baan te krijgen. De 70033 werd van eind maart tot begin september 2013 tentoongesteld in het Spoorwegmuseum te Utrecht, in het kader van de tentoonstelling 'Sporen naar het Front'. Nadat de restauratie van de 162 was afgerond, werd de plukloc WD 70031 geschonken aan het Oorlogsmuseum in Overloon. Later werd de WD 70031 door het Nationaal Vlechtmuseum in Noordwolde gerestaureerd en kreeg het nummer van de gesloopte NS 164. Op 28 mei 2024 werd de locomotief door het leger in Noordwolde geplaatst. Op 6 juni 2024, de dag waarop het 80 jaar geleden was dat D-Day plaatst vond, werd de gerestaureerde NS 164 voor het Vlechtersmuseum in Noordwolde onthuld.

Nadat de 70033 weer het Spoorwegmuseum verlaten heeft, is de 70033 eind augustus 2015 naar de Museumspoorlijn STAR verhuisd. Daar kreeg de loc de originele donkergroene NS-kleurstelling en het nummer 162. Daarna keerde de locomotief weer terug naar Hoorn. Helaas besloten de voorzitters van de Stichting 162 en de SHM dat de NS 162 Hoorn moest verlaten. De 162 kon bij de Museum Buurtspoorweg in Haaksbergen terecht. Bij de MBS past de locomotief ook mooi in de collectie. Bij de MBS rijdt ook de NS 451, een exemplaar van de locomotiefserie die de locomotieven van de NS 160-serie vevingen. Vanaf april 2017 heeft de loc tot eind mei bij de MBS in Haaksbergen gereden. Daarna is de locomotief weer terug naar de STAR gegaan. In september 2018 is de locomotief weer naar de MBS gegaan. Daar zou de locomotief een definitief onderkomen krijgen. In 2020 is de locomotief weer teruggeschilderd naar de zwarte War Department-kleurstelling. Hetzelfde jaar besloten de voorzitters van de Stichting 162 en MBS dat de 70033 niet definitief opgenomen zal worden in de collectie van de MBS. Op 28 september 2021 werd de NS 162 naar het Nederlands Transport Museum gebracht. Daar werd de locomotief in zijn zwarte oorlogskleuren tentoongesteld.

Op 6 maart 2023 sloot het Nederlands Transport Museum, omdat het pand waar het in zat in Nieuw-Vennep gesloopt moet worden voor woningbouw. Het museum is lang op zoek geweest naar een nieuwe locatie. Helaas lukte het niet en op 21 februari 2025 kwam het nieuws naar buiten dat het Nederlands Transport Museum ophoudt te bestaan. Het NTM zat vanaf 2017 in het pand in Nieuw-Vennep; dit huurde het via een anti-kraak-constructie. Een groot deel van de collectie werd via onlineveilingen verkocht. De belangrijkste collectiestukken, zoals de TEE en de NS 162, werden niet via een veiling gekocht. De NS 162 kon weer bij de Museumspoorlijn STAR terecht, waar de locomotief op 14 juni 2025 naar toe werd gebracht.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tijdens het evenement 'Stadskanaal onder Stoom' reed de 162 van de gelijknamige stichting Stadskanaal binnen
met drie rijtuigen. 16 september 2017. © TreinenInNederland.nl
 
De 162 is los gekoppeld van de rijtuigen en rangeert naar de goederenwagons die op het naast gelegen spoor staan.
 
 
De fabrieksplaat van de NS 162.
 
De 162 vertrekt met een goederentrein van station Stadskanaal richting Veendam.
 
Later op de dag kwam de 162 met de goederentrein weer terug station Stadskanaal binnen gereden.
 
De NS 162 in de werkplaats van SHM in Hoorn. 24 oktober 2015. © TreinenInNederland.nl
 
 
 
De War Department 33 tijdens een speciaal weekend over de 70 jarige bevrijding van de stichting SHM. © Han Groen
 
 
 
 
 
 
War Department 33 tijdens de SpoorParade in Amersfoort ter gelegenheid van de viering van 175 Jaar Spoor in Nederland. © TreinenInNederland.nl
 
War Department 33 passeert stoomloc 657 tijdens de SpoorParade. © TreinenInNederland.nl
 
War Department 33 tijdens de SpoorParade. © TreinenInNederland.nl
 
War Department 33 tijdens de SpoorParade. © TreinenInNederland.nl